Jaskra

Jaskra – Glaucoma to choroba, w której dochodzi do uszkodzenia nerwu wzrokowego oraz komórek zwojowych siatkówki, a co za tym idzie do postępującego ograniczenia pola widzenia, pogorszenia i utraty wzroku.

Objawy

• Jaskra jest chorobą, która początkowo przebiega bezobjawowo,
• okresowo mogą występować bóle oka lub dyskomfort związane z podwyższonym ciśnieniem wewnątrzgałkowym,
• nierozpoznana na czas powoduje charakterystyczne ubytki w polu widzenia zazwyczaj pojawiają się stopniowo. Początkowo w postaci pojedynczego mroczka w górnej części, który następnie obejmuje całą górną połowę pola widzenia, pozostawiając lunetowe widzenie centralne. Następnie stopniowo dochodzi do utraty pola widzenia w dolnej połowie od strony nosa, oraz widzenia centralnego. Najdłużej utrzymuje się szczątkowe widzenie w obrębie „wyspy” od skroni,
• u 5% pierwszą manifestacją choroby pacjentów może być, tzw. ostry atak jaskry. Jest to stan nagły, który może doprowadzić do szybkiej i nieodwracalnej utraty wzroku. Wynika on z gwałtownego wzrostu ciśnienia wewnątrzgałkowego na skutek nagłego zamknięcia drogi odpływu cieczy w kącie przesączania. Wartości ciśnienia dochodzą wtedy nawet do 50-60mmHg. Pojawiają się charakterystyczne objawy, jak silny ból oka i głowy, nudności i wymioty. Wokół źródeł światła widać tęczowe koła. Okulista w badaniu stwierdza znaczne obniżenie ostrości wzroku i obrzęk rogówki oraz poszerzenie źrenicy.

Przyczyny

Głównym czynnikiem, ale nie jedynym, powodującym tą chorobę jest podwyższone ciśnienie wewnątrzgałkowe, prawidłowe, nie przekracza 21 mm Hg. Dochodzi do zaburzenia w prawidłowym krążeniu płynu komorowego w oku.

Grupa czynników ryzyka, które mogą sprzyjać zachorowaniu:

• występowanie jaskry w rodzinie,
• wiek powyżej 40 roku życia,
• choroby układu sercowo – naczyniowego (nieuregulowane nadciśnienie tętnicze, zaburzenia krążenia obwodowego, niedociśnienie),
• choroby ogólnoustrojowe np.: cukrzyca,
• migrena, bóle głowy,
• wysokie wady wzroku (nadwzroczność, krótkowzroczność),
• przewlekłe choroby i urazy gałki ocznej,
• przewlekła sterydoterapia.

Diagnostyka

Dla postawienia diagnozy lekarz musi przeprowadzić szereg badań:

• Ocena oflalmoskopowa tarczy nerwu wzrokowego,
• Tonometria- pomiary ciśnienia wewnątrzgałkowego,
• SOCT lub GDX – metody wczesnej diagnostyki jaskry, w których ocenia się morfologię tarczy nerwu wzrokowego oraz zaawansowanie uszkodzenia włókien nerwowych (RNFL),
• SOCT przedniego odcinka – ocena kąta tęczówkowo-rogówkowego, jego struktury i szerokości, bo w zależności od budowy kąta wyróżniamy jaskrę otwartego i wąskiego kąta, co ma wpływ na rodzaj leczenia,
• Pachymetria – badanie grubości rogówki, zewnętrznej błony oka, której budowa ma wpływ na pomiary ciśnienia wewnątrzgałkowego,
• Badanie pola widzenia – perymetria komputerowa statyczna, w przypadkach bardziej zaawansowanej jaskry (mroczki, ubytki w polu widzenia, zawężenie pola widzenia, widzenie lunetowate).

Badania obrazowe mają ważne znaczenie:

• oceniają wyjściowo stopień uszkodzenia jaskrowego, istotny do ustalenia pożądanego spadku ciśnienia wewnątrzgałkowego, co może zahamować postęp choroby,
• badania kontrolne stanowią podstawę do precyzyjnej oceny skuteczności podjętego leczenia, będąc podstawą decyzji o jego kontynuacji lub zmianie,
• w przypadku wątpliwości diagnostycznych (możliwość odmiennej budowy prawidłowej tarczy nerwu wzrokowego przy braku innych cech jaskry) są podstawą obiektywnej, obrazowej obserwacji bez podejmowania leczenia przed ostatecznym potwierdzeniem lub wykluczeniem rozpoznania.

Kompleksowa diagnostyka jaskry warunkuje rozpoznanie choroby oraz wybór optymalnych metod leczenia.

Leczenie

Jaskra jest chorobą przewlekłą i nieuleczalną. Nieleczona prowadzi do utraty wzroku. Terapia ma na celu zahamowanie uszkodzenia nerwu wzrokowego. Najistotniejszym elementem leczenia jest obniżenie ciśnienia wewnątrzgałkowego do takiego poziomu, przy którym progresja zmian jaskrowych zostaje zahamowana. Efekt hipotensyjny uzyskujemy poprzez:

• Leczenie farmakologiczne w postaci kropli do oczu (5 grup leków i ich kombinacje),
• zabiegi laserowe- irydotomia laserem YAG głównie w jaskrze zamykającego się kąta przesączania lub trabeluloplastyka SLT w jaskrze otwartego kąta,
• zabiegi chirurgiczne- w jaskrze niepoddającej się leczeniu zachowawczemu, wykonywane są sporadycznie.

Profilaktyka

Regularne wykonywanie profilaktycznych, okresowych badań wzroku, których częstotliwość uzależniona jest od wieku i występowania dodatkowych czynników ryzyka.
Wczesne rozpoznanie i właściwe leczenie może skutecznie zapobiec ślepocie.